SARDUNYA ADASI(SARDINIA)

İtalya'ya bağlı bir ada olan Sardinya, 23.813 km2'lik yüzölçümüyle Sicilya'dan sonra Akdeniz'in batısındaki ikinci büyük adadır. Doğusunda yer alan İtalya Yarımadası'ndan Tiren Denizi ile, hemen kuzeyindeki Fransa'ya bağlı Korsika Adası'n dan ise dar Bonifacio Boğazı ile ayrılır. Kuzey Afrika kıyısından 193 km kadar kuzeydedir.

Sardunya adası çok eski zamanlara tarihlenen sivri biçimli surları ve mağara evleri ile tarih öncesi zamanlardan buyana yerleşim yeri olmuştur. En eski ve dikkate değer tarih-öncesi ve protostorik dönem kalıntıları megalitik “Dev Mezarlar” ve “domus de janas” (büyücü evleri), kaya oygu mezarlar ve “nuraghi” lerdir. 

Nuraghi yüksek bir kayanın tepeden traşlanarak oluşturulan külah-kule biçimine verilen ad olup erken yerleşenlerin sığınak yaşam mekanları olmuştur. 

Bütün adaya yayılmış olan “nuraghi”lerin toplam sayısı 7000 civarındadır. Tharros ve Nora yerleşkelerinde Fenike ve Roma kalıntıları gün ışığına çıkarılmış olup; Porto Torres ve Cagliari’de de Roma kalıntılarına rastlanmıştır. Ispanyol Aragon Evi yönetimi altında Gotik-Katalan tarzı Ada’da yayılmıştır.

Çok dağlık olması yüzünden yoksul bir adadır. Sardinya'daki tek geniş düzlük güneybatıdaki Campidano Ovası'dır. En yüksek noktası Gennargentu Dağları'ndaki La Mar mora Doruğu'dur (1.834 metre). Sardinya'da Akdeniz iklimi rüzgârların şiddeti ve yükselti nedeniyle değişikliğe uğramıştır. Yağış azdır. Yazın Sahra Çölü'nün üzerinden gelen sıcak rüzgârlar yüzünden hava dayamlamayacak kadar sıcak olur. Ada bir zamanlar ormanlarla kaplıyken, bugün kesilen ağaçların yerini dikenli bodur çalılar almıştır. Sardinya'da kızıl geyik, yaban domuzu ve yabankedisine rastlanır.

Sardinya'da halkın çoğu denizden oldukça yüksekteki küçük kasaba ve köylerde yaşar. Bu yaşam biçimini Sardinyalılar, Roma İmpa ratorluğu'ndan 19. yüzyıla kadar süren korsan akınlarından korunmak ve sıtma hastalığına yakalanmamak için benimsemiştir. Adada yalnızca iki büyük kent vardır; bunlar güneydeki başkent Cagliari ile kuzeybatıdaki, görkemli katedrali ile tanınan Sassari'dir.

Sardinyalılar'ın yansından çoğu tarım kesiminde çalışır. Ne var ki, çiftliklerin çoğu ilkel ve küçüktür. Tarım aracı olarak en çok öküzlerin çektiği saban kullanılır. Çoğu çiftliğin büyük bölümü, koyun ve keçi sürülerinin yayıldığı taşlık otlaklardır. Küçük yapılı Sar dinya eşekleri yalnızca binek hayvanı olarak değil, sulamaya ve mısır öğütmeye yarayan su çarklarını döndürmek için de kullanılır. Güneybatıdaki Iglesiente bölgesinde değerli kurşun ve çinko madenleriyle düşük nitelikte kömür bulunur. Dört yanı denizle çevrili olmasına karşın ada halkı balıkçılıkla uğraş maz. Ada sularında bulunan sardalye ve orkinoslar komşu Sicilya'nın balıkçıları tarafından tutulur.

Cagliari ve Sassari'nin Roma ile havayolu bağlantısı vardır. Ayrıca, İtalya ile olan posta ve yolcu trafiği için adanın ana demiryolu üzerinde bulunan, kuzeydoğu kıyısındaki Ol bia limanından yararlanılır. Kocaman kırmızı otobüslerle adanın eşsiz güzellikteki uzak köşelerine gidilebilir. Sardinyahlar adalarının doğal güzelliğinden övünç duyar.
Sardinya İtalya'ya bağlı özerk bir bölgedir; kendi başkanı ve seçimle oluşturulan bir yerel meclisi vardır. Ama eğitim öğretim, adalet sistemi, demiryolları ve posta gibi ulaştırma hizmetleri ile savunma ve ulusal vergi sistemi italya merkezi hükümetinin denetimindedir.
Sardinya'nın nüfusu 1.643.789'dur (1987).


alıntıdır.