Polinezya halkları
Polinezya Adaları’nda yaşayanlar, esas ola-rak, Hawaiililer, Samoalılar, Maoriler, Ton- galılar, Tahitililer’dir. Yeni Zelanda Adası, Polinezya Adaları’ndan olmamakla birlikte, oranın yerlileri de Polinezyalılar’dan sayılırlar. Polinezyalılar’ın dili Austronezya dilinin bir dalı olan Malayo-Polinezya dilidir. Polinezyalılar’ın tarih öncesi çağlarda güney ve güneydoğu Asya’dan gelerek bu adalara yerleştikleri sanılıyor. Asya’dan doğuya göç ederek gelmiş KafkasyalIlar oldukları da bazı yazarlar tarafından ileri sürülmüştür.Polinezyalılar esmer, uzun boylu, ince yüzlü, düz ya da kıvırcık saçlıdır. Bir kısım bilgin, Polinezyalılar beyaz ırktan , ötekilerse sarı ırktan sayar.
Polinezyalılar çok iyi denizcidirler. Balık tutmak, seyahat etmek için büyük kayıklar kullanırlar. Yiyeceklerinin, içeceklerinin, gi-yeceklerinin, kullandıkları ev eşyasının büyük bir kısmını Hindistan cevizi sağlar. Kopra (kurutulmuş Hindistan cevizi içi) adaların büyük bir kısmının en önemli ihraç maddesidir. Hindistan cevizinden başka muz, tatlı patates, ekmekağacı da yetiştirilir. Adalar İngilizler’le Fransızlar’ın sömürgesi olmuştur. Bugün kısmen daha hür bir yönetime kavuşmuşlardır.
Polinezya'nın orta bölümünde, Fransa'ya bağlı ve Fransız Polinezyası olarak bilinen adalar topluluğu uzanır. Başlıca ada topluluklarından Cemiyet Adaları akarsuları ve dağlarıyla eşsiz güzelliktedir. Adaların en yüksek tepesi 2.236 metreyi aşan Orohena'dır. Fransız ressam Paul Gauguin (1848-1903) en güzel resimlerinden bazılarını Tahiti Adası'nda yapmıştır. Papeete, Tahiti'nin başkenti ve en önemli limanıdır. Batıdaki Moorea Adası sivri doruklarıyla olağanüstü güzelliktedir. 240 km kadar kuzeybatıda, mercan resifleriyle çevrili Huahine, Raiatea, Tahaa ve Bora-Bora volkanik oluşumlu adalardır. Tahiti'nin 210 km kadar kuzeydoğusundaki Makatea, Cemiyet Adaları'nın fosfat bakımından zengin tek adasıdır. Cemiyet Adaları'nın kuzeyinde ve doğusunda, alçak mercan resiflerinden oluşan, irili ufaklı Tuamotu Adaları bulunur. Tuamotular'ın güneydoğusundaki, mercan resifleriyle çevrili ıssız dört ada Mangareva Adaları'dır. Tuamotular'ın güneybatısındaki Tubuai Adaları'nın çoğu ormanlıktır. Gene aynı bölgede yer alan dağlık Rapa Adası'nda taş kale kalıntıları vardır.
Fransız Polinezyası'ndaki bir başka ada topluluğu da, Tuamotular'ın kuzeyindeki Markiz Adaları'dır. Engebeli ve dağlık olan bu adaların en büyükleri Nuku Hiva ve Hiva Oa'dır. 19. yüzyılda Avrupalı kâşiflerin adalara taşıdığı hastalıklar, sert içkiler ve afyon, yerli halkın sayıca azalmasında önemli rol oynamıştır.
Samoa, Fransız Polinezyası'nın batısındadır. 1962'de bağımsızlığına kavuşarak Batı Samoa adını alan topluluk Savaii ve Upolu adalarını kapsar. ABD'ye bağlı olan ve Amerikan Samoası olarak bilinen küçük adalar topluluğu da doğuya doğru uzanır. Batı Samoa'nın güneyinde yer alan Tonga Adaları Vava-u, Ha'apai ve Tongatapu adlı üç topluluktan oluşur.
Tonga ile Cemiyet Adaları arasında uzanan Cook Adaları, Yeni Zelanda'ya bağlı, içişlerinde özerk bir devlettir. Rölatif olarak büyük ve dağlık bir ada olan Rarotonga, batılılarca 1823'ten sonra keşfedildi. Yerli halk Yeni Zelandalı Maoriler ile akrabadır. Rarotonga güzel iklimi, verimli toprakları, domates ve portakallarıyla ünlüdür.
Cook Adaları'nı oluşturan Penrhyn, Rakahanga, Manihiki, Suwarrow, Palmerston ve Pukapuka adaları da eşsiz güzelliktedir.
Tonga ile Cook Adaları arasında yer alan Niue Mercanadası, Yeni Zelanda'ya bağlı, özerk bir devlettir. Yüksekliği 60 metre dolayında olan adanın ortasında eski bir lagün tabanı vardır. Adada hindistancevizi ve muz yetiştirilir.
Batı Samoa'nın tam kuzeyindeki Tokelau Adaları içinde yer alan Swains, Atafu, Fakao-fo ve Nukunono küçük mercanadalardır. Bölgede zaman zaman mal ve can kaybına yol açan şiddetli kasırgalar olur.
Batı Samoa'nın batısında, Fransa'ya bağlı olan Wallis ve Futuna topraklan Wallis, Futuna ve Alofi adalarını kapsar. Batıdaki Rotuma volkanik oluşumlu bir adadır.
Polinezya'nın dışında Rennell, Solomon ve Santa Cruz gibi, yerli halkı Polinezyalılar'a benzeyen başka adalar da vardır. Tonga ve Fiji adaları arasındaki Lau Takımadalarının yerli halkı, Polinezyalılar'ın ve Melanezyalılar'ın karışımıdır. Irkların bu biçimde dağılmasına ve karışmasına ilişkin bilgiler, adalar Avrupalılar tarafından keşfedilmeden önce bu topraklarda yaşayan halkların göç hareketlerine ışık tutması bakımından çok önemlidir. Dünyanın birçok yöresinde eskiçağlara ilişkin deri, taş ya da tabletlere kazınmış yazılı belgeler bulunmuştur. Oysa Pasifik Adaları'nda bu türden yazılı belgelere rastlanmadığından, insanların dış görünümleri, dilleri, inançları, efsaneleri, gelenekleri ve görenekleri adalarda yaşayan halkların geçmişini aydınlatan önemli bilgi kaynaklarıdır.
kaynak:dünya bülteni
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder